Komputery w służbie SB – PRLowski cyber "wielki brat"
Komputery jako użyteczne dla komunistów narzędzia wzbudzały nie tylko zainteresowanie włodarzy socjalistycznej centralnie planowanej gospodarki, ale także bezpieki. Służba Bezpieczeństwa wykazywała zainteresowanie wykorzystanie komputerów już w latach sześćdziesiątych XX wieku. - „początki informatyki w resorcie spraw wewnętrznych PRL datuje się na rok 1966”.
W 1969 roku w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych powstał Ośrodek Elektronicznego Przetwarzania Informatyki przy Zakładzie Technik Specjalnych. Jego nazwa została zmieniona w 1971 roku na Ośrodek Informatyki MSW, a potem na Biuro Informatyki MSW.
Elektroniczne Przetwarzanie Informacji Wywiadowczych
W końcu lat 60 powstał EWIP – Elektroniczne Przetwarzanie Informacji Wywiadowczych. W 1968 powstał system SPD1 zbierający dane cudzoziemców przekraczających granice PRL. 1973 SWAT System Wyszukiwania i Analizy Treści Niesformalizowanych zawierający informacje o cywilnym wywiadzie PRL i rejestr tajnych współpracowników – bez danych personalnych. 1973 i 1974 EPIK Elektroniczne Przetwarzanie Informacji Kontrwywiadowczych. W 1979 powstał System Kartotek Operacyjnych i system listy płac w resorcie. Od 1974 działał system EZOP zawierający ewidencję kleru i obiektów sakralnych oraz KADRA ewidencja funkcjonariuszy MO i INFOS oficerów (ludowego) Wojska Polskiego.
W Centralnym Banku Danych były informacje z PESEL (PESEL wykorzystywał komputery Siemens z RFN, Riad z ZSRR, IBM), SERP System Ewidencji Ruchu Paszportowego, SESTA System Ewidencji Skazanych i Tymczasowo Aresztowanych, MAGISTER osoby z wyższym wykształceniem (bez MON, MSW, członków PZPR) zawierający dane o zawodzie, zatrudnieniu, pracach osób z wyższym wykształceniem, SEOP System Ewidencji Odznaczeń Państwowych, SEKAMED System Ewidencji Kadry Medycznej, SERW System Ewidencji Rejestracji Wykroczeń (Komendy Głównej MO i Biuro Ruchu Drogowego).
W systemach tych dane z taśm papierowych poprzez czytniki trafiały do pamięci komputerów. W resorcie pracowały komputery produkowane w PRL i importowane z zachodu (Honeywell Bull kupiony za 1.760.000 dolarów miał 0,5 MB pamięci operacyjnej i 400 MB pamięci na dyskach, wykorzystywany był do przetwarzania niejawnych baz danych SB, zmodernizowany w 1982 miał 1,2 GB pamięci dyskowej i 1 MB pamięci operacyjnej).
Rozbudowany system
W latach 80 w MSW działało 27 systemów informatycznych, w których MSW rejestrowało: meldunki, sprawy, osoby, duchownych, internowanych, swoich pracowników, osoby z wyższym wykształceniem, ludność, paszporty, osoby wymienione w papierowych kartotekach.
Od lat 80 w resorcie pracowały rosyjskie komputery Riad. Komputery resortowe były w wydzielonych i chronionych pomieszczeniach. Już od lat 70 chronione były przed „niekontrolowanym ulotem elektromagnetycznym”.
Działający w Departamencie III od 1974 Elektroniczny System Faktów i Zagrożeń ESFAZA wymusił na SB większą standaryzację papierowej dokumentacji (by u standaryzowaną lepiej było przenosić do pamięci komputerów). Kolejnym systemem był powstały w 1985 roku Elektroniczny System Ewidencji Zainteresowań Operacyjnych ESEZO. Podobnie już od 1975 roku Wojskowa Służba Wewnętrzna (poprzedniczka WSI) rozpoczęła informatyzację.
Od lat 60 „służby specjalne PRL miały pełną świadomość możliwości przechwycenia wrażliwych danych drogą ulotu elektromagnetycznego z urządzeń je przetwarzających i starały się temu zapobiec, poprzez ekranowanie ich, jak i pomieszczeń, w których były przechowywane”. Uniemożliwić promieniowanie przepływu z łącz między blondynkami resortowymi miało umieszczenie kabli w ołowianych rurach wypełnionych powietrzem pod ciśnieniem, rury ekranowały promieniowanie przepływu, a naruszenie rury wywoływało zmianę ciśnienia, która inicjowała alarm.
Więcej o produkcji komputerów w PRL można znaleźć w wydanym przez Instytut Pamięci Narodowej. 700 stronicowym zbiorze artykułów „High-tech za żelazną kurtyną. Elektronika, komputery i systemy sterowania w PRL”.
Gospodarka każdego z państw okupowanych przez komunistów z Rosji była nieefektywna i z roku na rok coraz bardziej zapóźniona wobec zachodu. W każdym z krajów komunistycznych panował większy lub mniejszy kryzys gospodarczy. Wszystko to wynikało z braku mechanizmów rynkowych takich jak mechanizm podaży i popytu kształtujący ceny, braku własności prywatnej, państwowej centralnie planowanej gospodarki. Priorytetem dla komunistycznej dyktatury nie był los obywateli, tylko militaryzacja (w celu potencjalnego ataku na zachód) i terroryzowanie własnych obywateli. Tak się działo i w PRL.
Źródło: tvmn.pl